Inzicht of Illusie in het onderwijs?
Romeo en Julia
Ken je het raadsel van Romeo en Julia?
“Romeo en Julia zijn (helaas) dood gevonden in een plas water en glasscherven. Het raam stond open.”
Je mag ja/nee vragen stellen om er achter te komen wat er is gebeurd.
De kunst bij dit soort raadsels is om je eigen verborgen aannames te ontdekken. Welke vragen zou jij stellen? Misschien over de kamer, over de doodsoorzaak of het openstaande raam?
Goede vragen! Maar zou je er ook aan denken om te vragen of Romeo en Julia wel mensen zijn (hint)? Romeo en Julia blijken in dit verhaal dus… vissen te zijn; en het glas was van de vissenkom die van de vensterbank gevallen was!
De kalkoen die een patroon zag
Er bestaan allerlei cognitieve denkfouten die er voor zorgen dat we soms snelle en onterechte conclusies trekken. We interpreteren de wereld en denken patronen te herkennen. Een bekend voorbeeld daarvan is de parabel van de kalkoen:
De kalkoen wordt goed verzorgd door de boer. Dag in, dag uit, krijgt de kalkoen te eten en wordt zijn hok schoon gemaakt. Het vertrouwen in de boer groeit mét de dag. Na 1000 dagen weet de kalkoen het zeker: de boer moet wel een vriendelijke man zijn!
Je voelt hem aankomen: op dag 1001 wordt de kalkoen geslacht en opgegeten… voor Thanksgiving.
De aanname van de kalkoen was dus bepaald niet gerechtvaardigd!
Illusion of Understanding
Meer serieus: het punt is, dat blijkt dat wij mensen veel minder van de wereld begrijpen dan we zelf denken. Op basis van beperkt bewijsmateriaal trekken we dan te makkelijke conclusies. Psycholoog Philip Fernbach noemt dit de Illusion of Understanding. Denk jij dat je weet hoe een fiets precies werkt? Of een WC? Uit psychologisch onderzoek hiernaar blijkt dat mensen dénken van wel, maar als je gaat doorvragen blijkt dat ze al vrij snel vastlopen. Interessant dus hoe we onszelf voor de gek kunnen houden!
Juist ook in het onderwijs!
De illusion of understanding vraagt wat mij betreft om een basishouding van scherpte, nieuwsgierigheid en bescheidenheid, juist ook in het onderwijs.
Als trainer en coach op universiteiten vind ik het geweldig om met groepen op zoek te gaan naar verborgen aannames. Dat doe ik vooral door vragen te stellen: “Is dat zo? weet je het zeker? Waar baseer je dat eigenlijk op?”
De studenten waarmee ik werk op de universiteit hebben veel kennis overgedragen gekregen. Ze kennen veel interessante feiten en verbanden. En terecht! Kennisoverdracht is een belangrijk onderdeel van het onderwijs.
Tegelijkertijd geniet ik het meest wanneer het lukt om hun nieuwsgierigheid op zo’n manier aan te wakkeren dat studenten hun eigen realiteit gaan bevragen. Door samen op zoek te gaan naar verborgen aannames, denkfouten en de grenzen van de kennis daag ik studenten uit om hun aannames te testen en hun eigen wijsheid gaan ontdekken.
Leading by example
Tegelijkertijd kan ik dan zelf als begeleider natuurlijk niet achter blijven. Bias Blind Spot is een fenomeen waarbij je denkfouten bij anderen veel makkelijker herkent dan bij jezelf. Wanneer je nieuwsgierigheid, bescheidenheid en kritisch denkvermogen wil aanwakkeren bij anderen, dan zul je zelf het goede voorbeeld moeten geven… en ook ik vind dat gerust heel moeilijk!
Een van de principes die me daarbij helpt is het “uitstellen van je oordeel”. Dat is een van de eerste lessen die je leert bij elke coachingsopleiding. Door mijn oordeel uit te stellen, me bescheiden op te stellen en me te realiseren dat mijn kennis vaak ook maar beperkt is en gebaseerd op allerlei aannames, probeer ik ruimte te creëren. Door een grondhouding van bescheidenheid, nieuwsgierigheid en lekker veel vragen stellen creëer je ruimte in het onderwijs voor oprechte en intrinsieke motivatie om te leren.
Hoe kun je dit zelf doen?
- Scherp
Denk kritisch en onderzoek je eigen aannames altijd eerst. Interpreteer zo laat mogelijk en stel je oordeel uit.
- Nieuwsgierig
Stel veel open vragen om zoveel mogelijk perspectieven tot je te nemen, hiermee verdiep je je kennis
- Bescheiden
Wees eerlijk over wat je niet weet, dan nodig je uit dat anderen dat ook doen.
Vind je dit interessant en wil jij ook de nieuwsgierigheid van jouw studenten of leerlingen aanwakkeren? Neem dan CONTACT met ons op.
Imre Végh, coach, trainer en gespreksleider Academic Vision